- توضیحات
- دسته: گزارش ها
بسمه‌تعالی
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام
گزارش ویژه شماره 21
«تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید اقتصاد کشور قزاقستان»
دکتر احسان رسولی‌نژاد
استادیار گروه مطالعات روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز دانشگاه تهران
کشور قزاقستان به‌عنوان یکی از مهمترین اقتصادها در میان کشورهای مشترک‌المنافع مورد توجه صاحب‌نظران و کارشناسان قرار دارد. اقتصاد قزاقستان بیش از بقیه کشورهای آسیای مرکزی مورد صنعتی‌سازی از سوی رهبران اتحاد جماهیر شوروی قرار گرفته بود. در زمان شوروی، این کشور مرکز اکتشافات فضایی، آزمایش‌های تسلیحات هسته‌ای، بیولوژیکی و شیمیایی بود که خود منجر به صنعتی‌سازی و اشتغال بیشتر در این کشور شده بود. «نورسلطان نظربایف» و سایر خطمشیگذاران قزاقستان پس از استقلال از شوروی در اوایل دهه 1990 با اقتصادی از تعادل خارج شده، روبه‌رو شده بودند. مشکلاتی همچون تورم افسارگسیخته، شکست صنعت، افول بازارهای اقتصادی، سیستم توزیع ناکارا و کمبود سرمایه مالی جهت مدرنیزه‌سازی اقتصاد از مهمترین معضلات اقتصادی کشور قزاقستان پس از فروپاشی شوروی بود. به‌گونه‌ای که بین سال‌های 1990 تا 1995، تولید ناخالص داخلی قزاقستان به میزان 50 درصد کاهش یافت؛ هر چند اصلاحات اقتصادی قزاقستان در این دهه موفقیت‌آمیز بود و به‌تدریج اقتصاد را وارد شکوفایی نمود. اقتصاد قزاقستان دارای نقاط ضعف، قدرت، تهدید، و فرصت‌هایی است که تلاش می‌شود با استفاده از رویکرد تحلیل SWOT (قوت، ضعف، تهدید و فرصت) در این نوشتار با وضعیت اقتصاد این کشور آشنا شویم.
برای دانلود فایل PDF این گزارش کلیک کنید.
- توضیحات
- دسته: گزارش ها
بسمه‌تعالی
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام
گزارش ویژه شماره 20
« تحلیلی بر مسائل سیاسی ـ امنیتی پاکستان»
صدیقه خراسانی
دانشجوی دکترای روابط بین‌الملل
مقدمه
از ابتدای تشکیل پاکستان با مبنایی هویتی در اوت 1947، چالش‌ها و بحران‌های بسیاری برای این کشور تازه تأسیس به وجود آمد که تاکنون ادامه دارد؛ به‌گونه‌ای که می‌توان بحران را جزئی لاینفک از سیاست و حکومت پاکستان دانست. گسل‌های عمیق اجتماعی، انفصال جامعه نخبگانی و توده‌ای، نفوذ و اعمال قدرت ارتش و نهادهای اطلاعاتی وابسته به آن همچونISI، تشتت احزاب سیاسی، فرقه‌گرایی و گسترش بنیادگرایی و جریان‌های سلفی در کنار رقابت‌های گاه خصمانه با همسایه هم‌تبارش هندوستان از جمله معضلات و مشکلات جامعه سیاسی پاکستان است که دولت ـ ملت را به منازعات عمیقی کشانده است. برخی از نقاط ضعف و یا تهدیدهای موجود در صورت تغییر نگرش‌ها، پتانسیل فرصت‌سازی و قدرتمندی دارند. نظر به اهمیت این کشور در منطقه جنوب آسیا که محل اتصال جنوب شرق و غرب این قاره است، به تحلیل نقاط ضعف و قوت و موقعیت‌های فرصت ـ تهدید پاکستان می‌پردازیم.
- توضیحات
- دسته: گزارش ها
بسمه‌تعالی
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام
گزارش ویژه شماره 18
«عربستان: گسترش توریسم برای کاهش وابستگی به نفت،
نگاهی به صنعت حمل و نقل و هتلداری»
مقدمه
عربستان سعودی یکی از مهمترین بازیگران جهان اسلام و نیز منطقه غرب آسیا است که به نوعی مهمترین رقیب ایران در منطقه نیز به شمار می رود. از این رو تحولات مربوط به این کشور مورد توجه سیاستمداران، کارشناسان و پژوهشگران ایرانی مسائل عربستان است. ناظران تحولات عربستان بر این باورند که این کشور پس از به روی کار آمدن ملک سلمان و ولیعهدی محمد بن سلمان و با محوریت شخص او که در حال حاضر قدرت را قبضه کرده یک روند پوست اندازی و اصلاحات در سیاستهای کلی خود را شروع کرده است. نمود این سیاستهای جدید را می‌توان در گذر از سیاستهای محافظه‌کارانه به رئالیسم تهاجمی در عرصه امنیت و سیاست خارجی، آغاز برخی اصلاحات اجتماعی و اعطای آزادی هایی در عرصه حقوق زنان، کاهش اختیارات نهادهای مذهبی و مهمتر از همه اصلاحات اقتصادی و تنظیم سند 2030 مشاهده کرد. این سند که با هدف کاهش وابستگی اقتصاد عربستان به نفت و گاز و صنایع مرتبط طراحی شده است بر اصلاحات گسترده در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی تأکید دارد. دستیابی به اهداف سند 2030 و تحول در گردشگری و توسعه و تنوع بخشی اقتصادی نیازمند برنامه ریزی دقیق و سرمایه گذاری جدی و منسجم است.در این راستا عربستان اقدام به تقویت اساسی زیر ساخت های این مهم نموده است.
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام، در گزارش های ویژه خود سعی دارد مهمترین تحولات و موضوعات مهم در حوزه جهان اسلام، بخصوص بازیگران اصلی را با دیدی موشکافانه و علمی بررسی نماید. این گزارش‌ها عموما محصول بررسی منابع مکتوب، مصاحبه با خبرگان و کار کارشناسی پژوهشگران موسسه است. درگزارش ویژه شماره 18، صنعت حمل و نقل و هتلداری عربستان سعودی مورد بررسی قرار گرفته است که یکی از اقدامات زیربنایی این کشور در راستای گسترش توریسم برای کاهش وابستگی به نفت است.
برای دانلود فایل PDF این گزارش کلیک کنید.
- توضیحات
- دسته: گزارش ها
بسمه‌تعالی
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام
گزارش ویژه شماره 19
«نگاهی به مناسبات دو جانبه ایران و مراکش»
«مقدمه»
روابط دو جانبه ایران و مغرب از زمان پیروزی انقلاب اسلامی همواره پر فراز و نشیب بوده است. به رغم فاصله جغرافیایی کشور مغرب نسبت به ایران، این کشور آفریقایی از جایگاه مهمی در سیاست خارجی برخوردار است. تا پیش از انقلاب اسلامی در سال 1357، ایران از روابط حسنه‌ی با پادشاهی مراکش برخوردار بود. هر چند روابط میان تهران و رباط مانند اکثر کشورهای عربی ـ اسلامی منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا در دهه اول بعد از انقلاب تحت تأثیر سیاستهای جدید ایران از یک طرف و تحولات جنگ تحمیلی و همبستگی این کشورها با عراق از طرف دیگری قرار گرفت. اما با پذیرش قطعنامه 598 توسط ایران و چرخشی که در سطوح مختلف رهبری سیاسی در کشور صورت گرفت، به تدریج روابط تهران با اکثر کشورهای عربی منطقه از جمله مراکش عادی شد.
با این وجود عادی‌سازی روابط تهران ـ رباط در دوران پس از جنگ تحمیلی به مثابه پایان تنش‌های دیپلماتیک دو کشور نبود، بلکه مغرب در یک دهه گذشته دو بار روابط دیپلماتیک خود با تهران را به بهانه‌های مختلف قطع کرده است؛ مرتبه آخر بهار امسال بود که وزارت خارجه این کشور بدون هیچ زمینه قبلی و دلیل مشخصی اعلام کرد که رابطه خود با ایران را قطع می‌کند. هر چند بهانه رسمی مغرب، حمایت حزب الله لبنان از سازمان سیاسی ـ نظامی پولیساریو از طریق سفارت ایران در الجزایر بود. اما گزارش‌ها حاکی از این است که تهران با ارائه شواهد و مدارک موثق مبنی بر عدم وجود چنین حمایتی از جانب ایران یا حزب‌الله، تلاش کرده تا رباط را قانع کند ـ که البته در این زمینه موفق نشده است.
با توجه به اینکه در حال حاضر سیاستهای دولت دونالد ترامپ در قبال ایران، فشار حداکثری اقتصادی علیه تهران و فشار حداکثری سیاسی علیه کشورهای منطقه و فرامنطقه برای تجدید نظر در کیفیت روابط دیپلماتیک خود با آن است، موسسه آینده پژوهی جهان اسلام در تلاش است تا با تدوین و انتشار ـ گسترده و یا محدود ـ گزارش های ویژه با محوریت موضوعات مربوط به روابط خارجی ایران (به ویژه روابط منطقه‌ای)، ضمن بررسی تحلیلی ابعاد مختلف این روابط با بیان مشکلات موجود در این حوزه، پیشنهاداتی را در رابطه با موضوع مخصوص ارائه نماید. هدف موسسه آینده پژوهی جهان اسلام، ایجاد پیوند میان دانشگاه و نخبگان فکری با نخبگان اجرایی است تا از این طریق بتوان با استفاده از نقاط قوت هر حوزه، خلاءهای دیگری را پوشش داد.
در راستای این هدف گزارش ویژه حاضر مناسبات ایران و مراکش را با تمرکز بر علل پشت پرده قطع روابط دیپلماتیک از جانب رباط مورد بررسی قرار می‌دهد. شایان ذکر است، این گزارش حاصل مطالعه متون تخصصی، جلسات کارشناسانه درون موسسه با تحلیلگران و سفیران سابق ایران در مراکش است. البته همانطور که پیش‌تر ذکر شد، این مطالعه موردی در چارچوب موضوع کلان‌تر نقاط ضعف و قدرت سیاست خارجی ایران بررسی شده؛ بنابراین وجود مصادیق و مثال‌هایی خارج از موضوع خاص مراکش برای بیان دقیق‌تر و روشن‌تر موضوع صورت گرفته است.
برای دانلود فایلPDF این گزارش کلیک کنید.
- توضیحات
- دسته: گزارش ها
سمه‌تعالی
موسسه آینده پژوهی جهان اسلام
گزارش ویژه شماره 17
آنالیز محیط داخلی و خارجی دولت قطر با استفاده از ماتریس SWOT
روح اله سوری
مقدمه
تحلیل SWOT در اصل ابزاری برای شناسایی شرایط محیطی و ضعف‌ها و توانایی‌های درونی یک سازمان می‌باشد. در یک تحلیل SWOT چهار پارامتر مختلف شامل قوت (Strenght)، ضعف (Weakness)، تهدید (Threat) و فرصت (Oportunity) مورد بررسی قرار می‌گیرد. نقاط قوت و ضعف به محیط درونی، تهدید و فرصت‌ها نیز به محیط بیرونی سازمان ارتباط داده می‌شوند. هدف تحلیل SWOT شناسایی پارامترهای گفته شده و نهایتاً دستیابی سازمان‌ها به مزیت رقابتی از طریق ایجاد هماهنگی بین نقاط قوت و فرصت‌های بیرونی خود می‌باشد. علیرغم اختصاص داشتن تحلیل SWOT به فضای کسب و کار و مدیریت، می‌توان این ابزار را در مورد دولت‌ها نیز به کار گرفت و در واقع دولت‌ها را نیز همچون یک سازمان در نظر گرفت که دارای نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید می‌باشند که در این صورت تعریف پارامترهای چهارگانه به شکل زیر خواهد بود :
قوت (Strenght) : داشته‌ها و توانایی‌های داخلی یک دولت ( امکانات داخلی).
ضعف(Weakness) : مشخصه‌ها و ویژگی‌های منفی محیط داخلی یک دولت ( موانع داخلی).
فرصت (Oportunity) : امکانات و توانایی‌های محیط خارجی ( مقدورات بین‌المللی).
تهدید (Threat) : مشخصه‌ها و ویژگی‌های منفی محیط خارجی دولت ( محذورات بین‌المللی).
در پژوهش حاضر سعی شده است تا با کمک روش گفته شده ضمن شناسایی مهمترین نقاط قوت، ضعف داخلی، فرصت‌ها و تهدیدات خارجی دولت قطر، به تحلیل استراتژی‌های چهارگانه این کشور مطابق با ماتریس SWOT پرداخته شود.
برای دانلود فایل PDF این گزارش کلیک کنید.